είμαστε όλοι στο ίδιο πλοίο

(αλλά Ο ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΛΕΡΑ)

H μαζική έξοδος πληθυσμών από τη γενέθλια γη τους δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο για την ανθρωπότητα ̇ όσο υπάρχει πόλεμος υπάρχει και προσφυγιά. Πάντοτε όμως οι μαζικές μετακινήσεις αποτέλεσαν σημαντικό παράγοντα στην εξέλιξη του πολιτισμού. Είτε ως κατακτητές, είτε ως πρόσφυγες, οι νεοφερμένοι είναι δύναμη αλλαγής. Προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Δεν μπορούμε λοιπόν παρά να αντιληφθούμε τα σημεία των καιρών: το τέλος –επιτέλους- του έθνους–κράτους, μιας βραχύβιας βίαιης κατασκευής των τελευταίων 200 ετών. Αυτό το ιστορικό παράδοξο που ονομάζεται ελληνικό κράτος, έφαγε την πρώτη γερή κατραπακιά με την πρώτη έλευση των προσφύγων του υπαρκτού σοσιαλισμού και τώρα τρώει κι άλλες. Τα σύνορα χάνουν τη μυθική τους αίγλη ως επισφράγισμα της εδαφικής κυριαρχίας του κράτους και γίνονται αυτό που ήταν πάντα: περιοχές όπου δεν υπάρχει καμία κυριαρχία, αλλά όλες οι κυριαρχίες συγκρούονται για να προχωρήσουν την επιρροή τους.

Η Λέσβος και όλα τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου σε αυτή την εποχή που μας έλαχε θα παίξουν το σύνορο. Ιστορικό παράδοξο και αυτό, αφού ένα νησί που πλέει στη θάλασσα δεν μπορεί να είναι σύνορο, ένα φυλάκιο είναι περισσότερο, ένα φυλάκιο που μπορεί να παρακαμφθεί, όχι ένα σύνορο. Παράδοξο ξεπαράδοξο, τα νησιά αυτά ανεμίζουν τις πρώτες σημαίες της Ε.Ε. προς την Ανατολή, είναι το πρώτο πόστο ευρωπαϊκού πολιτισμού. Εμείς προσπαθώντας να αναλύσουμε την εμπειρία του συνόρου, προσπαθώντας να κρατήσουμε τη ματιά μας ειλικρινή, μπορούμε να παρατηρήσουμε γύρω μας πολλές αντιφάσεις που συναινούν σε ένα γεγονός: η μεγάλη για εμάς ροή των μεταναστών την τελευταία πενταετία, είναι μια ροή προβλεπόμενη και επιθυμητή από την κυριαρχία. Είναι ακόμα μια ροή ελέγξιμη, μια ευκαιρία που η διαχείριση της μπορεί να αποφέρει ακόμα μεγαλύτερα κέρδη και δύναμη στο Κεφάλαιο.

Βρισκόμαστε σε ένα από τα –υποτίθεται- καλύτερα φυλασσόμενα σύνορα της Ευρώπης. Το ελληνικό κράτος πολύ πριν την ένωση του με την ευρώπη είχε αποφασίσει να στηρίξει τον εθνικισμό του διεξάγοντας έναν ακόμη πόλεμο με τον τούρκικο λαό. Από το 1974 και μετά τα σύνορα με την τουρκία στρατιωτικοποιήθηκαν σε υπέρτατο βαθμό και τα δύο κράτη επιδόθηκαν σε κούρσες εξοπλισμών, ταΐζοντας έτσι τα μεγάλα αφεντικά και τις ντόπιες ελίτ. Πόσα υπερσύγχρονα ραντάρ τελευταίας τεχνολογίας δεν παρακολουθούν το ανατολικό Αιγαίο; Μόνο στη Λέσβο μπορούμε να μετρήσουμε από 5 και επάνω ραντάρ των ενόπλων δυνάμεων και του Λιμενικού. Στη θαλάσσια περιοχή περιπολούν τρεις στόλοι: ο ελληνικός, ο τούρκικος και πλοία του ΝΑΤΟ. Κι όμως οι βάρκες με τους πρόσφυγες περνάνε αβέρτα. Ανθρωπισμός; Μη γελιέσαι. Το ζήτημα είναι χοντρό για να περάσει ως άλλη μια κρατική ανικανότητα. Γιατί ενώ γίνεται απόβαση κανονική από την απέναντι μεριά προς τα εδώ, αν πάρουμε εμείς δύο βάρκες να πάμε απέναντι, θα δούμε τον ίδιο κρατικό μηχανισμό, το ελληνικό ναυτικό και λιμενικό, να μας δένουν στο πιτς φυτίλι. Δεν μιλάμε λοιπόν για κρατική ανικανότητα, αλλά για κρατική διαχείριση της ροής των μεταναστών.

Τα χρήματα καταρχήν που διακινούνται στο συνοριακό πέρασμα το οποίο βρισκόμαστε, από τον έβρο ως την κρήτη, είναι πάρα πολλά για να τα παίρνουν οι άτιμοι οι τούρκοι δουλέμποροι. Στη Λέσβο για παράδειγμα πέρυσι συνελήφθησαν 13.000 πρόσφυγες αφιχθέντες με βάρκα x 2.000 ευρώ ο καθένας (παίζει και φθηνότερα, αλλά και οι αφιχθέντες είναι πολύ περισσότεροι) = 26.000.000 ευρώπουλα σε ένα χρόνο για το πέρασμα στη Λέσβο. Καθόλου άσχημα, μοιάζει περισσότερο με μια ανθούσα βιομηχανία υπηρεσιών, και όταν μιλάμε για τέτοιες υπηρεσίες υπό κρατική διαχείριση η υπόθεση βρωμάει ΚΥΠ και παρακράτος. Γιατί όποιος πιστεύει ότι τα δικά μας τα τζιμάνια θα αφήσουν τέτοια ποσά να τα τρώνε οι «τούρκοι δουλέμποροι» μόνοι τους, δεν ξέρει τι του γίνεται. Μιλάμε για το καλύτερα φυλασσόμενο σύνορο της ευρώπης, για το οποίο πληρώνεις ακριβά και το περνάς εύκολα! Περιπτώσεις δωροδοκίας κρατικών υπαλλήλων (λιμενικό, αστυνομία) εμφανίζονται σταθερά, ενώ έχει «εξαρθρωθεί» και κύκλωμα στρατιωτικών-λιμενικών πριν από πέντε περίπου χρόνια (για το οποίο βέβαια η «μαχόμενη» δημοσιογραφία δεν μας ανακοίνωσε κάτι περαιτέρω, σιγή ασυρμάτου). Είναι πολλά τα λεφτά, Άρη…

Δεν λέμε βέβαια ότι αυτή η αθρόα προσέλευση μεταναστών έχει οργανωθεί από την ΚΥΠ προκειμένου να πλουτίσει η γνωστή-άγνωστη κρατική μαφία. Η έλευση μεταναστών στην ευρώπη αποτελεί ένα σχεδιασμό του Κεφαλαίου για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του και να αυγατίσει. Και μέρος του πλούτου είναι και η διαχείριση της ανθρώπινης ροής. Το Κεφάλαιο θα βάλει τα τσιράκια του, κράτος και παρακράτος, να δουλέψουν και να φάνε κι ένα κομμάτι παντεσπάνι. Το παρακράτος θα φροντίσει να πάρει τους μετανάστες από τα χωριά τους και να οργανώσει την παράδοση τους στον ευρωπαϊκό χώρο, χρεώνοντας τους τα έξοδα συν μιαν αμοιβούλα. Το κράτος θα έχει φροντίσει να στραγγίξει τους τόπους των ανθρώπων αυτών από κάθε προοπτική επιβίωσης (να τους βομβαρδίσει, να τους κλέψει το νερό, τους σπόρους, τη γη κοκ), και θα φτιάξει νέες φυλακές να τους δεχτεί, νέους φύλακες να τους φυλάνε, υπαλλήλους να τους βάζουν σφραγίδες κ.ο.κ. (1). Και όταν λέμε κράτος, εννοούμε πλέον το ευρωπαϊκό υπερκράτος και όχι την ελληνική επαρχία του, που όσο να ‘ναι σε ζητήματα οργάνωσης ακολουθεί ασθμαίνοντας.

Οι προβλέψεις είχαν γίνει χρόνια πριν. Η Ε.Ε. θα χρειαστεί 15 εκατομμύρια εργάτες μέχρι το 2020, έλεγαν τότε, προκειμένου να διατηρήσει τον υλικό της πολιτισμό. Κι ας μη τσιμπάμε πια με το θέμα του ευρωπαϊκού πληθυσμού που γερνάει. Το θέμα αυτό λύθηκε με την τελευταία μέγα-διεύρυνση στις 27 χώρες (από 15, το 2006). Οι νέες χώρες έχουν άφθονους νέους και νέες πρόθυμες να φορολογηθούν και να στηρίξουν τα συστήματα ασφάλισης και πρόνοιας, αρκεί να βρεθεί και γι αυτούς μια θέση στο ευρωπαϊκό μικροαστικό όνειρο. Η διεύρυνση της Ε.Ε. στις 27 χώρες ήταν μια τόσο παράτολμη πολιτικά και οικονομικά κίνηση που δεν άφησε πολλά περιθώρια για παρερμηνείες. Το Κεφάλαιο είναι καταραμένο να μεγεθύνεται διαρκώς, και το δυναμικό των νέων χωρών είναι μια φρέσκια και ζωντανή πηγή κερδών. Παρόλη όμως την εκμετάλλευση των εργαζομένων στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, το εργατικό δυναμικό στην ευρώπη παραμένει ακριβό σε σχέση με την κίνα π.χ.. Όμως το να φτιάχνονται τα πάντα στην κίνα σημαίνει συνεχή εκχώρηση ισχύος στις κινέζικες ελίτ. Ο «παραδοσιακός» προτεσταντικός καπιταλισμός χάνει το παιχνίδι εντός έδρας, και οι κινήσεις στη σκακιέρα είναι γρήγορες.

Η έξτρα αμοιβή που απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι στην ευρώπη σε σχέση με τους συναδέλφους τους της ανατολικής ασίας, οφείλεται εν πολλοίς στο ότι με τους αγώνες τους μπόρεσαν να βάλουν χέρι στα κέρδη των αφεντικών και να απαιτήσουν μια αξιοπρεπή ζωή. Δεν έχουν περάσει 200 χρόνια από τότε που όλοι οι ευρωπαίοι εργάτες ζούσαν όπως οι κινέζοι εργάτες σήμερα (2). Αλλά αυτά τα 200 χρόνια αποτέλεσαν για την ευρώπη 2 αιώνες αγώνων για τα εργατικά δικαιώματα, για να μπορέσει η εργατική τάξη να σταματήσει το ξερίζωμα των ζωών της από τον καπιταλισμό, να ανασυνταχθεί, και να κερδίσει εδάφη μάλιστα. Από αυτούς τους αγώνες, από την μαχητική αυτή στάση μπορέσαμε να αποκτήσουμε τα δικαιώματα που έχουμε στην εργασία, και μόνο με αγώνα δεν θα τα χάσουμε, πόσο μάλλον να τα επεκτείνουμε κιόλας. Γιατί αυτά τα δικαιώματα είναι που στέκουν εμπόδιο στην εντατικοποίηση της παραγωγής που απαιτεί το σύστημα για να συνεχίσει να λειτουργεί.

Η ευρώπη λοιπόν δεν χρειάζεται 15 εκ. εργάτες, αλλά 15 εκ. φθηνούς εργάτες. Πόσο φθηνούς; Όσο φθηνότερους γίνεται. Και αν γίνεται, χωρίς καθόλου δικαιώματα. Μπίνγκο. Ο «λαθρομετανάστης» είναι ακριβώς η περίπτωση μας. Όντας σταμπαρισμένος ως λαθραίος, υποκείμενος στην αστυνομική μόνο εξουσία, ο μετανάστης δεν είναι ότι δεν απολαμβάνει εργασιακά δικαιώματα, δεν έχει ΚΑΘΟΛΟΥ δικαιώματα. Μπορεί η αστυνομία να τον συλλάβει και να τον εξαφανίσει. Υποταγμένοι σε μια ατέλειωτη διαδικασία χαρτιών με την υπόσχεση της ελληνοποίησης, με μέσο τιμωρίας τη φυλακή ή, χειρότερα ακόμα, την απέλαση, οι μετανάστριες και μετανάστες εργαζόμενοι θα κάνουν 30 χρόνια να σηκώσουν το κεφάλι τους και να σκεφτούν μήπως ο ευρωπαϊκός «παράδεισος της ελευθερίας» ήταν άλλο ένα κάτεργο.

Και η παρανομία, αχ θεέ μου, η ειδικότητα του κρατικού μηχανισμού. Τόσοι άνθρωποι σε παρανομία σημαίνει τόσοι περισσότεροι κρατικοί υπάλληλοι στην καταστολή. Να προσλάβουμε φύλακες, αστυνομία, λιμενικό, ακτοφυλακή, να φτιάξουμε φυλακές να πάρουμε και καμία μίζα. Όλα δουλεύουν ρολόι. Τα μεγάλα αφεντικά τρώνε με χρυσές μασέλες και τα μικρά αφεντικά παίζουν το παιχνίδι τους σα να μην τρέχει τίποτα. Τρελή μπίζνα το σύνορο, μεγάλη ευρωπαϊκή εφεύρεση. Κι από κάτω εμείς να τρωγόμαστε μεταξύ μας. Είναι απίστευτο ότι για μια ακόμη φορά κομμάτι της εργατικής τάξης είναι πρόθυμο να στηρίξει το φασισμό, το φασισμό που τους στρέφει εναντίον των αδελφών τους. Με τον ελληνικό φασισμό σε τέτοια άνθηση, πόλεμος μυρίζει. Κάποιος που δέρνει τον Αφγανό στην Πάτρα ή στην Αθήνα, αντί να πάει να δείρει τον στρατηγό και τον υπουργό που έστειλαν τα ένδοξα στρατά μας στη Αφγανία, είναι ικανός (και χαζός) για όλα. Άλλωστε, σε περιόδους οικονομικής κρίσης είναι καλό να καταστρέφονται προϊόντα του ανθρώπινου πολιτισμού, ώστε να ξαναμπούν σε λειτουργία οι μηχανές και να παράγουν νέα. Κοινώς και πόλεμος να γίνει, να σφαχτούμε μεταξύ μας για τους μετανάστες, τα αφεντικά θα βολευτούν μια χαρά. Το θέμα λοιπόν δεν είναι να σφαχτούμε ή να συμφωνήσουμε ΓΙΑ τους μετανάστες, αλλά ΜΕ τους μετανάστες. Όσο διατηρούμε τους διαχωρισμούς που μας επιβάλλουν (ασφαλής, με χαρτιά, παλιός, με δουλειά), τόσο στεκόμαστε απομονωμένοι και βλέπουμε τις ζωές όλων μας να χάνονται στο βωμό του κέρδους.

H.B.

1. Μια τόνωση στην πραγματική οικονομία των περιοχών που θα εγκατασταθούν, αποτελούν τα κέντρα υποδοχής που ετοιμάζει η κυβέρνηση. Γι αυτό και ήδη ερίζουν τοπικοί βουλευτές, ώστε να πάνε στην περιφέρεια τους ένα τέτοιο κέντρο: θα βάλουν χέρι στις προσλήψεις.
2. Και στην ελλάδα του 1909, 100 χρόνια πριν, μην αμφιβάλλεις ότι οι όροι εργασίας στα εργοστάσια ήταν «κινέζικοι».